کد مطلب:80273 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:286

آیا می دانید چرا انتقادهای مولای شیعیان امیرمومنان در نهج البلاغه تاكنون مورد توجه قرار نگرفته و حتی همین انتقادها سبب شك و تردید در كل نهج البلاغه گردیده است؟ برای اینكه «انتقاد»، تلخ است به خصوص اینكه «حق» باشد.

مسلما اگر محتویات كتابی و یا افكار و اندیشه های شخصی با دنیای روحی مردم سازگار نباشد، این كتاب و آن شخص عملا در جامعه خود تنها و بیگانه می ماند:

هنگامی كه به دوران دردآور تاریخ زندگانی علی علیه السلام و بیست و پنج سال خانه نشینی او بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نگاه می كنیم می بینیم امام از بی كسی می نالید و درد دلش را به چاه می گفت و می فرمود: «روزگاری بر من گذشت كه خاری در چشم و استخوانی در گلو داشتم» او راستی در دیار خود «غریب» و تنها بود و كتابش نیز غریب و تنهاست!

اگر نهج البلاغه مشتمل بر «انتقاد» نبود و علی علیه السلام از مظلومیتها و شكنجه های روحی خود سخن نمی گفت، نهج البلاغه او برای همه به عنوان یك گنجینه گرانبها قابل قبول بود.

انتقادهای امام گویای یك عمر درد و رنج و ظلم و ستمی است كه از اصحاب پیامبر بر آن حضرت رفته است، گوئی با هر یك از این كلمات كه از عمق جانش كنده می شود از بار سنگین درد و رنجش می كاهد و این ناله های جانكاه و انتقادهای دردناك «رنجنامه» علی علیه السلام است. علی علیه السلام در این انتقادها اولین كسی است كه زوایای پنهان تاریخ را روشن كرده و دست

[صفحه 8]

نامرئی معاویه را در ماجرای قتل عثمان و جریانات پشت پرده نشان داده است. در این انتقادها آنچه بسیار چشمگیر است ماجرای غصب خلافت و جریان ثقیفه بنی ساعده و شورائی است كه عمر تشكیل داد و با زد و بند سیاسی خلافت را به دیگران سپرد.

متاسفانه بعد انتقادی نهج البلاغه حتی در میان شیعیان نیز ناشناخته مانده است. طبق اطلاع نگارنده ظاهرا برای نخستین بار متفكر بزرگ استاد شهید مطهری این مساله را در كتاب ارزشمند خود «سیری در نهج البلاغه» زیر عنوان «انتقاد از خلفا» به طور فشرده مطرح ساخته است.

لازم به یادآوری است كه در این نوشتار از منابع زیادی استفاده شده و چون نام آنها در پاورقیها قید شده دیگر لزومی نداشت فهرست جداگانه ای تنظیم شود و در توضیحات بیشتر از «شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید» و «وقعه صفین» نصر بن مزاحم منقری (212 ه) استفاده شده است.

برای ترجمه ی خطبه ها و نامه های امام علیه السلام به ترجمه های زیادی مراجعه گردیده و سعی شده حتی المقدور، ترجمه ها سلیس و روان باشد و در این باره هم بیشتر از ترجمه ای كه زیر نظر آیت الله مكارم صورت گرفته، استفاده و اقتباس گردیده است.

امید است این گام كوچك در راه شناخت بعد انتقادی نهج البلاغه موثر واقع شود و از خداوند متعال مسئلت داریم ما را از پیروان واقعی آن حضرت قرار دهد، بمنه و كرمه.

قم داود الهامی

27/ 12/ 1373

[صفحه 9]

صفحه 8، 9.